Lolita và câu chuyện về những bản dịch thuật

Lolita là cuốn sách nổi tiếng về một câu chuyện tình đẹp nhưng oái ăm và tuyệt đẹp trong đó. Bên cạnh đó, cuốn sách còn được viết từ một người dòng quý tộc, gốc Nga tác giả là một người có khả năng tư duy hình ảnh tuyệt vời, một nhà văn am tường kiến thức đông – tây kim cổ, và cũng là một người hết sức kiêu ngạo, thể hiện qua chính đánh giá của ông về văn chương.

Lolita là một tác phẩm cực kỳ khó đọc và khó dịch thuật. Người nào muốn hiểu sâu thì cần tìm hiểu thêm cuốn The Annotated Lolita của Alfred Appel J với hàng ngàn chú giải tương đối chi tiết.

Có lẽ vì Lolita khó dịch nên gần sáu mươi năm sau khi ra đời, Lolita mới được dịch qua tiếng Việt thông qua bản dịch của dịch giả Dương Tường. Bản dịch này còn gây ra rất nhiều tranh cãi về chất lượng cũng như nguồn tham khảo trong quá trình dịch.

Dịch giả Thiên Lương là một người có nhiều năm sống ở và học tập tại nước ngoài, trong đó có nhiều năm học ở Nga nên tác giả có khả năng đọc và chuyển ngữ được từ cả hai ngôn ngữ Anh và Nga. Thêm vào đó bằng kinh nghiệm nhiều năm viết báo, dịch sách, nghiên cứu, phê bình văn học, cũng giúp ông có khả năng tiếp cận được sâu hơn nguyên tác của Lolita

Bằng tâm huyết với mười tám tháng làm việc liên tục của dịch giả Thiên Lương cũng nhận được sự ủng hộ của độc giả.

Bản dịch thứ 2 được dịch từ nguyên bản tiếng anh, do chính Nabokov dịch có sự tham khảo từ bản dịch tiếng Nga. Đây là bản địch được đánh giá là bám sát theo văn bản gốc cũng như văn phong. Bản dịch mới theo lời dịch giả, với hơn 168 từ bao gồm gần 500 chú thích thật sự là một công trình đáng nhận được sự quan tâm của độc giả và những nhà chuyên môn. Hơn nữa, đây cũng là lần đầu tiên có một dịch giả thực hiện toàn bộ công việc dịch một tác phẩm cực khó. Sáu mươi năm sau khi ra đời, Lolita mới có bản dịch tiếng Việt và hơn thế việc dịch thuật ấy không vì mục đích thương mại, hay xuất bản mà nó được tạo ra từ sự tự nguyện, và được công bố trên blogge cá nhân của tác giả.

Vì thực trạng nhiều năm gần đây, các nhà xuất bản Việt thường gắn thêm trên sách mà mình xuất bản “ giải Nobel”, “bán chạy nhất” ,… để đánh lừa độc giả chính vì vậy nhiều người đọc sách đã ngậm ngùi chịu mất tiền và thời gian với những cuốn sách, bản dịch tệ hại.

Dù biết rằng, không ai có thể đánh giá bản dịch bằng cách khác hơn là so nó với chính bản gốc, mà rất ít độc giả có khả năng tra cứu và đọc song ngữ những tác phẩm văn chương phức tạp và quá dày như Lolita.  Tuy nhiên có nhiều sự lựa chọn cũng tốt hơn độc quyền trong văn hoá